یک فِراری برای پسری ۱۳ ساله: روشهای OSINT در تحقیقات مربوط به فساد دادستان اوکراین
انتشار مطالب زیر با ذکر منبع (سایت جامع) مانعی ندارد.
منبع:Bellingcat
ترجمه: جامع
کانال تلویزیونی ۱۱۲ اوکراین، تحقیقی درمورد یکی از دادستانهای این کشور به نام الکساندر نیکلایویچ بُندارنکو (اُلکساندر میکولایوُیچ در زبان اوکراینی) پخش کرد؛ پژوهشی که از میان تمام سوژههای ممکن، فِراریِ یک پسربچهی ۱۳ ساله را تحت تعقیب قرار داده بود. دادستان سابق، درطی سالهای ریاست جمهوری ویکتور یانوکویچ در اوکراین، منصوب شده و در اواخر سال ۲۰۱۴ از مجموعه دولت پاکسازی شد. Bellingcat بازرسانِ شبکهی ۱۱۲ را با تکنیکهای جاسوسیِ متنِ باز (OSINT) حمایت کرد. درکنار استفاده از روشهای متن باز، شبکهی ۱۱۲ از ژورنالیسمِ تحقیقاتیِ سنتی برای پیگیریِ کار، استفاده کرد. دقیقاً مانند شیوههای OSINT که مورد استفادهی گروه FBK ناوالنی بود. ۱۱۲ اوکراین توسط ماکارنکو (رئیس تیم تحقیقاتی شبکه) برای شناسایی داراییهای دادستانِ سابق و ظاهراً فاسد تحقیق میکنند. بررسی چگونگی این پژوهش میتواند مکمل شیوههای سنتی وتحقیقاتیِ بهکار رفته در اتاقهای خبری جهان باشد.
سوژه
سوژهی تحقیق، الکساندر بوندارنکو و اموالش است. همانطور که در وبسایت پاکسازی وزارت دادگستری اوکراین دیده میشود، بوندارنکو در اواخر سال ۲۰۱۴ پاکسازی شده و بهعنوان کارمند دادستان کل توصیف شده است. وظیفه شغلی او مبارزه با فساد در سازمان حملو نقلِ دفتر دادستان کل بوده است.
Figure 1 اعلام رسمی پاکسازی الکساندر بوندارنکو از دولت اوکراین
هرچند الکساندر بوندارنکو هیچ ردی از حضورش در اینترنت برجا نگذاشته ، اما پروفایل اعضای خانوادهاش در شبکههای اجتماعی، اطلاعات بسیاری را افشا میکند.
فِراری
شروع تحقیقات، با یک سرنخ خیلی آشکار آغاز شد: فراری قرمزِ براقی بیرون از رستوران موناکو در مرکز کیف. عکس در اکتبر ۲۰۱۴ گرفته شده و توسط منبعی ناشناس در اختیار یک شبکه تلویزیونی قرار گرفته است. این عکس فرصتی برای بهکارگیری OSINT همراه با ژورنالیسم تحقیقاتی سنتی فراهم میساخت.
فراری مشکوک، پارک شده بیرون از رستوران موناکو در کیف
۱۱۲ اوکراین از مکانیابی جغرافیایی، جهت تأیید محل فراری مشکوک استفاده کرد. در ویکی مپیا، یک مرجع عکس برای موناکو، جزئیات کافی برای تطبیق دادن با عکس فراری وجود دارد
رستوران موناکو
محل قرارگیری فراری در مقابل رستوران
بازرسان ۱۱۲ اوکراین مطمئن شدند که فراری واقعاً در حوالی طول و عرض جغرافیایی ۵۰.۴۵۶۲۶۶۸, ۳۰.۵۱۲۸۰۱۷ در کیف مشاهده شده است.
دیدن فراریهای قرمز در کیف عادی نیست. ادامهی تحقیقات هم اطلاعات جالبی را برای ژورنالیستهای ۱۱۲ اوکراین آشکار ساخت. عکس فراری دیگری دقیقاً با همان طرحِ رنگ در سال ۲۰۱۵ در سایت Auto Gespot (آرشیو) گذاشته شده بود،که با شماره پلاک زاخار (ЗАХАР) به نام پسر ۱۳ سالهی الکساندر بوندارنکو است. بنابر نظر یک منبع ناشناس تحقیقات از آنجایی آغاز شد که وی فراری مذکور را هدیه گرفته بود. این فراری مورد تغییراتی ظاهری قرار گرفته ، که آن را در خیابانهای کیف نادرتر و قابل شناساییتر میکند.
عکس همان فراری که در سال ۲۰۱۵ در کیف گرفته شده، با نام پسر بوندارنکو روی پلاک خودرو.
عکس همان فراری که در سال ۲۰۱۵ در کیف گرفته شده، با نام پسر بوندارنکو روی پلاک خودرو.
تحقیقات نشان داد که یک فراری با همان طرح و رنگ و تغییرات در سال ۲۰۱۲ در کیف تصادف کرده . خبرهای کمی در آن زمان دربارهاش نوشته شده و ویدیوی منتشر شده در RuTube عواقب تصادف این خودرو را نشان میداد
Figure 2 اسکرینشات از ویدیویی که یک فراری با اصلاحات منصوری را نشان میدهد که در سال ۲۰۱۲ در کیف تصادف کرده است
از آنجاکه این تحقیقِ متن باز بهتنهایی نمیتواند ارتباط میان فراری تصادفی ۲۰۱۲ و فراری بوندارنکوی ۲۰۱۵ را تأیید کند، ۱۱۲ اوکراین، با مشورت گرفتن از یک متخصص خودرو توانست خسارتها و تعمیرات را بررسی کند. در نتیجه مشخص شد فراریهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۵، درواقع یکی هستند.
رولکس و مالدیو
۱۱۲ اوکراین موفق شد اظهارنامههای مالی الکساندر بوندارنکو را پیدا کند که نشان میداد درآمد رسمی او چیزی درحدود ۳۰۰،۰۰۰ گریونا در سال است (تقریباً ۳۷،۵۰۰ دلار پیش از انقلاب اوکراین، ۱۹،۰۰۰ دلار زمانی که بوندارنکو پاکسازی شد). این درآمد برای یک کارمند رسمی دولت اوکراین تقریباً قابل توجه است اما نمیتواند زندگی پرخرج خانوادهی وی را تامین کند. بوندارنکو بهطرز مشکوکی ادعا کرد که خانوادهاش بالغ بر یک میلیون گریونا در سال درآمد دارند (تقریباً ۱۲۵،۰۰۰$ پیش از انقلاب اوکراین، ۶۳،۰۰۰ در زمان پاکسازی)، که همسرش ۲ برابر او درآمد دارد. هرچند ۱۱۲ اوکراین نتوانست شواهدی بر علیه شاغل بودن همسر الکساندر یعنیکارینا، بیابد. تحقیق متن باز از اطلاعات بیشتری دربارهی اموال لوکس و درآمد خانوادهی بوندارنکو، پرده برداشت.الکساندر حضور آنلاین چندانی ندارد اما همسرش کارینا، از سرویس OK یک شبکه اجتماعی محبوب روسی زبان استفاده میکند و در آن فعال است او از زمان پخش گزارش تحقیقاتی ۱۱۲ اوکراین، پروفایل OK خود را پاک کرده بود، اما کپیهای آرشیوی هنوز ازطریق Archive.is قابل دستیابی است. در عکسهای پروفایل کارینا، ساعتهای لوکسش دیده میشدند که به ۱۱۲ اوکراین این امکان را میداد آنها را با برندهای لوکس تطابق دهند تا اینکه برند مورد نظر را بیابند. برندی که برای این ساعت یافت شد نشان داد یک ساعت رولکس از سری Cosmograph Daytona است.
عکس پروفایل کارینا و تطبیقآن با برندهای ساعت
قیمت گذاری وصحت تحقیق توسط یک متخصص ساعت در مصاحبهی تلویزیونی تائید شد. با فرض بدلی نبودن، ساعت مذکورحداقل $۳۷،۰۰۰ میارزد تقریباً مشابه حقوق مورد ادعای الکساندر.
علاوه براین، کارینا عکسهای بسیاری از تعطیلات خود در صفحهی Ok به اشتراک گذاشته بود، عکسهایی که ۱۱۲ اوکراین را به مکانیابی مقصد تعطیلات وکشف هزینهی چنین سفری، ترغیب میکند. یکی از عکسهای پروفایل OK بود: عکسی از جزیرهای پر رفتوآمد از داخل یک هواپیمای کوچک، که در اکتبر ۲۰۱۴ منتشر شده بود
عکسی از جزیرهای پر رفتوآمد از داخل یک هواپیمای کوچک
از ویژگیهای این جزیره که از نقشه ماهواره ای قابل روئیت است: حداقل دو لنگرگاه عریض در انتهای جزیره، با شاخههای متعدد که یکی در سمت راست و ساختمانهایی در قسمت چپ جزیره، و جزیرهای دیگر بهسمت بالای قابِ تصویر قابل مشاهده است. مالدیو یکی از محبوبترین مقاصد سفر در تعطیلات برای روسها و اوکراینیهاست، که مکانی منطقی برای شروع تحقیقات بود. صدها جزیره با استراحتگاهی پراکنده در میان صخرههای مرجانی وجود دارد، چیزی که در جستجوی Google Earth خسته کننده شد تا دقیقاً همان قطعهای از بهشت یافته شود، در عکس کارینا وجود داشت. پس از چند روز، محققان ۱۱۲ اوکراین جزیرهی رانگالی فینولو ، که در ۳.۶۱۷۰۰۵, ۷۲.۷۱۵۱۰۶ واقع شده بود را یافتند که با عکس مطابقت داشت
مقایسهی عکس کارینا با Google Earth از همان دورنما.
با وجود مکان جغرافیایی قطعی، ۱۱۲ اوکراین میتوانست با یک آژانس مسافرتی مشورت کند تا پرواز حدود ۶۰۰۰ دلاری این دو نفر ، یعنی تقریبا سه برابر حقوق اعلام شدهی الکساندر در زمان پاکسازی وی را مشخص کند.
خانه
در نهایت، تحقیق متن باز ۱۱۲ اوکراین به گرانقیمتترین دارایی بوندارنکو رسید. خانهای وسیع با فضایی حدود ۰.۱۶ هکتار. با دیدن عکسهای کارینا بوندارنکو در Odnoklassniki و با توجه به طراحی مدرن، و سبک معماری مشابه خانهی مجاور مشخص میشود که این خانواده خانهای در منطقهی درحال توسعه در حومهی شهر دارند.
عکسی در حساب کاربری کارینا بوندارنکو در Odnoklassniki که خانهی اصلی (راست) و سازهای کوچکتر در پشت سر او را همراه با حصاری متمایز، نشان میدهد.
۱۱۲ اوکراین به دایرکتوری عمومی مالکیت در اوکراین (یک منبع نیمه باز، دسترسی کامل تنها با دادن اطلاعات شناسایی درقالب یک شهروند اوکراینی قابل دسترسی است) وارد شد تا اموال متعلق به الکساندر بوندارنکو را جستجو کند. این جستجو از این واقعیت پرده برداشت که بوندارنکو در سپتامبر ۲۰۱۵، مالک حدود ۰.۱۶ هکتار از زمینهای حومهی ویشینکا در کیف شده است. هرچند، آدرس دقیقی در دسترس نبود.
صورت کلی دارایی بوندارنکو از حدود ۰.۱۶ هکتار زمین در حومهی کیف.
پس ازشناسایی طرح کلی املاک و اطلاعاتی از عکسهای کارینا بوندارنکو، وقتش رسیده بود که بهسراغ مکانیابی خانه بروند، دقیقاً مثل پیدا کردن جزیره در مالدیو. سرانجام، ۱۱۲ اوکراین برای یافتن املاک دیده شده در عکسهای شبکهی اجتماعی واقع در ۵۰.۲۹۶۷۱۱, ۳۰.۶۶۷۵۴۶ ، دست به کار شد. خبرنگاران ۱۱۲ اوکراین از این مکان بازدید کردند، با پرواز هواپیمایی بدون سرنشین بر فراز خانه اطمینان یافتند که این همان خانه است. نیروهای امنیتی حاضر در خانه، پذیرای ورود گروه خبرنگار نبودند، و مالکیت املاک توسط بوندارنکو را انکار کردند.
نتایج
این تحقیق از سوی ۱۱۲ اوکراین (با کمک Bellingcat) به روشنی توضیح میدهد که چگونه تحقیق متن باز و بازبینی میتواند راهگشای ژورنالیسم تحقیقاتی میدانی باشد. ژورنالیستهای ۱۱۲ اوکراین از مکانیابی جغرافیایی، جستجوی دایرکتوری عمومی ، شبکهی اجتماعی، و دیگر منابع متن باز جهت تکمیل روششناسی سنتی ژورنالیستی مانند یافتن خانهی افراد، انجام مصاحبه، و استفاده از منابع محرمانهای بهره بردند. آنها توانستند ثروت فعلی الکساندر بوندارنکو، دادستان سابق و پاکسازی شده را کشف، مکانیابی و محاسبه کنند. او به جز فِراری خودروهای متعدد دیگری نیز دارد، شامل یک جگوار تیپ اف ۲۰۱۳، یک بی.ام.دبلیو ۷۴۰i 2008، و یک لندکروز که به نام مادرزن الکساندر ثبت شده اما مورد استفاده خودش است. همانطور که در شواهد منابع متن باز و تحقیقات دیده میشود، خودروها، دارایی و اموال لوکس بوندارنکو، با درآمد اظهار شدهی وی و خانوادهاش تناسبی ندارند.
ر. سپهر
ما را در شبکههای اجتماعی دنبال کنید.
دیدگاه خود را ارسال کنید...