بمبگذاری ساختمان مسجد الجناح- اطلاعات و خط زمانی جدید
استفاده از مطالب زیر با ذکر منبع (سایت جامع) بلامانع است.
منبع:Bellingcat
ترجمه:جامع
Bellingcatاطلاعاتی را با معماری قانونی و دیدهبان حقوق بشر ردوبدل کرد. یعنی دو سازمانی که تحقیقات جداگانهای را درمورد حمله انجام داده بودند. تمامی اطلاعات چندرسانهای توسط آرشیو سوریه، بایگانی شده است.
چندی پیش هواپیماهای آمریکایی یک مسجد را در سوریه هدف حملهی هوایی قرار دادند. زمان دقیق حمله، روز ۱۶ مارس ۲۰۱۷، حوالی ساعت ۱۸:۵۵ به وقت محلی گزارش شده بود. حملهی هوایی آمریکا، مسجد سیّدنا عمربنالخطاب را مورد هدف قرار داد، یعنی جایی که طبق گزارشها بالغ بر ۳۰۰ نفر برای نماز عشا و سخنرانی مذهبی گرد هم آمده بودند. حملهی هوایی بخش شمالی ساختمان این مسجد، واقع در نزدیکی الجناح در استان حلب سوریه را بهطور کامل ویران کرد. طبق آمار دفاع غیرنظامی سوریه و یک گروه تحقیق و نجات که در مناطق تحت کنترل نیروهای مخالف دولت فعالیت داشته و بیشتر با نام «کلاه ایمنیهای سفید» شناخته میشود، سی و هشت پیکر، شامل جسد پنج کودک از زیر آوار کشف شدند.
هیچ شکی وجود ندارد که آمریکا حمله را ترتیب داده است. همان طور که در گزارش اولیهمان با جزئیات به این موضوع پرداختیم(گزارشها در سایت Bellingcat به زبان انگلیسی در دسترس هستند)، اطلاعات اولیهی منبع باز، به دخیل بودن آمریکا در این مسئله اشاره کرده بودند، و فرماندهی مرکزی آمریکا (CENTCOM) با اشاره به این که «القاعده را در محل ملاقاتی در سوریه» مورد هدف قرار داده و «چندین تن از تروریستهای مرکزی» را پس از نظارت گسترده به هلاکت رسانده است، مسئولیت حمله را بهعهده گرفته بود. آنها اشتباهاً از استان عدلیب بهعنوان محل وقوع حمله یاد کردند، اما پس از آن به Bellingcat تأکید نمودند که منظورشان، وقوع حمله در نزدیکی الجناح در استان حلب بوده است. سخنگوی ارتش آمریکا ادعا کرد که این دولت، «جهت کاهش تلفات غیرنظامیان، دست به اقدامات فوقالعادهای زده بود.» پنتاگون عکسی از محل حادثه پس از حملهی هوایی منتشر کرد و ادعا کرد که آنها «تعمداً مسجد را در لبهی چپ عکس، هدف قرار نداده» و درعوض، یک سالن اجتماعات نیمهساز را هدف قرار دادهاند.
با این وجود، یک سؤال مبرم باقی میماند: آیا این مکان یک مسجد است یا سالن اجتماعات؟ اطلاعات گردآوریشده توسط معماری قانونی و دیدهبان حقوق بشر، نشان میدهند که این ساختمان، مسجدی نوساز، درحال فعالیت و دارای صحنی بزرگ، محل سکونت امام جماعت و چندین فعالیت جنبی است. Bellingcat بر این باور است که تلفات غیرنظامیان در این حمله، تا حدی ناشی از شناسایی غلط ساختمان مذکور بوده است.
در این مقاله، اطلاعاتی جدید در رابطه با تمامی یافتههای چندرسانهای منبع باز Bellingcat همراه با خط زمانی این اطلاعات که بعداً در مقاله آورده شده است، مورد بررسی قرار خواهند گرفت. تمامی اطلاعات چندرسانهای توسط آرشیو سوریه –یکی از پروژههای همکار Bellingcat- بایگانی شدهاند.
محتوا
بنای مسجد
- مکان
- نقشهی ساختمان
- بیرون مسجد
فعالیتهای درون مسجد
- جماعت تبلیغی
- نشست القاعده؟
میزان خسارت و تلفات
خط زمانی اطلاعات منبع باز
- ۱۶ مارس ۲۰۱۷
- ۱۷ مارس ۲۰۱۷
- ۱۸ مارس ۲۰۱۷
- ۱۹ مارس ۲۰۱۷
بنای مسجد
مکان
مسجد سیّدنا عمربنالخطاب در حوالی ۱.۵ کیلومتری جنوب غرب روستای الجناح در استان حلب سوریه، در مختصات ۳۶.۷۸۷۰۸۰ ، ۳۶.۱۰۷۷۲۱ واقع شده است. این مسجد در کنار مسجد کوچکی واقع شده که تنها چند متر با شمال آن فاصله دارد. محلیها به دیدهبان حقوق بشر گفتهاند که ساختوساز در مسجد، از سال ۲۰۱۳ آغاز شده است. تصاویر قدیمیGoogle Earth، Microsoft Bing، و TerraServer این گفتهها را تأیید میکنند. طبق مصاحبهها، ساختوساز بهعلت کمبود منابع مالی ناتمام باقی مانده است.
نقشهی ساختمان
پیمانکار و بانی اصلی ساختمان مسجد که در این حمله نیز زخمی شد، توسط معماری قانونی مورد مصاحبه قرار گرفت. او میگوید که طبقهی بالا در قسمت شمالی مسجد، شامل محل سکونت امام جماعت مسجد میشده که همسرش در زمان حمله آنجا حضور داشته و کشته شده است.
نقشه ساختمان مسجد
طبق گفتهی پیمانکار و متصدی مسجد، طبقهی بالای ساختمان، محل زندگی امام جماعت بود. عکس معماری قانونی طبقهی همکف قسمت شمالی ساختمان، شامل وضوخانه، سرویسهای بهداشتی، یک آشپزخانه، و صحن زمستانی میشد.
نقشه طبقه همکف شامل وضو خانه، آشپز خانه، سرویس های بهداشتی ، صحن زمستانی
طبقهی همکف قسمت شمالی ساختمان، شامل وضوخانه، سرویسهای بهداشتی، یک آشپزخانه، و صحن زمستانی میشد. عکس از معماری قانونی.
ویدیویی که در زمان ساختن مسجد ضبط و نوامبر ۲۰۱۴ در YouTube منتشر شد، کاربری هریک از این مکانها را تأیید میکند، مثل وضوخانه (۴:۵۷-۴:۳۷)، سرویسهای بهداشتی (۵:۱۶- ۴:۵۴)، صحن زمستانی (۵:۲۷-۵:۲۱)، و آشپزخانه (۵:۵۷- ۵:۳۷).
وضو خانه مسجد
آشپزخانه مسجد
در فیلم چند ویژگی مهم از آنچه قبلاً ناحیهی شمالی بوده، وجود دارد. شایان ذکر است که صحن زمستانی دو ورودی داشته: یکی روبروی راهروی غربی شرقی که بسته بوده، و دیگری که تا جایی که در فیلم دیده میشود باز بوده است. صحن اصلی دارای درهای کشویی وپنجرههای ثابت بوده که نشان میدهد دو بخش ساختمان با راهروهایی به هم متصل میشدهاند. فیلم نشان میدهد که ساختمان مسجد، حتی در مراحل اولیهی ساختوساز، دارای صحنی بوده که توسط افراد محلی استفاده میشده است.
طبقهی همکف شامل صحن اصلی در سمت جنوبی ساختمان میشده که تحقیقات اولیهی Bellingcat را تأیید میکند. معماری قانونی، مدلی سهبعدی از بنای مسجد ساخته است. جنبههای متعددی از این مدل، میگویند که این ساختمان واقعاً یک مسجد است، مثلاً طبقاتی برای کفشهای نمازگزاران، قالیها و محراب.
طبقه همکف صحن اصلی مسجد
فیلم منتشر شده در سال ۲۰۱۴، نمازگزاران را در جلوی محراب نیز نشان میدهد. دیگر ویژگیهای دیده شده در فیلمها نیز با همین مکان مطابقت داشته و آن را تأیید میکنند
تصویر از فیلمی که نمازگزاران را در صحن مسجد نشان میدهد
بیرون ساختمان
فیلمهایی که ساختمان مسجد را پیش از وقوع حمله نشان میدهند، توسط معماری قانونی گرفته شدهاند. یکی از فیلمهایی که یکی از افراد محلی ضبط کرده و پیش از این در اینترنت منتشر نشده، و فیلم دیگری در سال ۲۰۱۴ در یوتیوب بارگذاری شده و در بالا نیز به آن ارجاع داده شده است.
نخستین فیلم نشان میدهد که مؤذن، که برای فراخواندن به نماز استفاده میشده، روی بام مسجد قابل رؤیت است. تابلویی در کنار در ورودی میگوید: «مسجد سیدنا عمربنالخطاب». لازم به ذکر است که این تابلو دقیقاً در همان موقعیتی است که در عکسها و فیلمهای پس از حمله دیده میشود.
تصویر تابلو و بلندگوی مسجد است
ویدیوی دوم با چند عکس از ساختمان مسجدِ در حال ساخت آغاز میشود.
عکس از ساختمان مسجدِ در حال ساخت
فعالیتهای مسجد
جماعت تبلیغی
در فیلمهای منبع بازی که تبعات حمله را نشان میدهند، افراد مختلف ادعا میکنند که جماعت تبلیغی، یک جنبش تبلیغی غیرسیاسی جهانی اسلامی اهل سنت است که بر بازگشت مبرم به اسلام سنّی اولیه متمرکز شده است. اعتقاد بر این است که این جنبش چیزی در حدود ۱۲ تا ۱۵۰ میلیون عضو در سرتاسر جهان دارد که اکثر آنها در آسیای جنوبی زندگی میکنند.
ویدیوی پیش از حمله که مسجد در حال ساخت را نشان میدهد، توسط گروهی بارگذاری شده که بهنظر میرسد به جماعت تبلیغی وابسته هستند، چنانکه عنوان آن نیز این است: «مرکز دعوت تبلیغی در شام».
عنوان ویدئوی تبلیغاتی بنام «مرکز دعوت تبلیغی در شام».
چند تن از افراد نشان داده شده در این فیلم بهعلاوهی بلال عبدالکریم، خبرنگار جنجالی خبرگزاری کوچکی بهنام اخبار زمینی، این گفته را تأیید کردهاند که جماعت تبلیغی از مسجد مذکور استفاده کرده و طبق گزارشهای واصله، هر پنجشنبه در آنجا سخنرانی مذهبی برگزار میکرده است. این گفتهها، مؤیّد سخنان خبرنگار آژانس آناتولی و اظهارات جمعآوری شده توسط دیدهبان حقوق بشر هستند:
«…وعّاظ هر پنجشنبه، از جمله در شب حمله، بین نماز مغرب و عشاء در مسجد سخنرانی مذهبی میکنند. در روز حمله، مثل اغلب مواقعی که هوای بیرون سرد است، آنها از غذاخوری در بخش خدمات برای سخنرانی استفاده کردند چراکه صحن بزرگ در قسمت جنوبی، بهخوبی عایقبندی نشده بود.»
طبق گفتهی احمد ابوزید در گفتگو با Bellingcat، گروهی تحت عنوان “عزیزان” (بهعربی: الاحباب)، حضور قابل ملاحظهای در استان حلب دارند.
در ویدیویی که پس از حادثه ضبط شده، امام جماعت مسجدی در استان حلب به نام شیخ عبدالرزاق میگوید مسجدی که محل نشستهای گروه دعوت تبلیغی بوده، هدف قرار گرفته است. وی اظهار میدارد که جماعت تبلیغی هیچ ارتباطی با سیاست، دولت اسلامی، یا جبهه النصره ندارد.
ساکنین محل و یکی از خدمهی مسجد، سخن مشابهی را به دیدهبان حقوق بشر گفتند:
«آنها صددرصد غیرنظامی هستند. ما آنها را «محبوب» میخوانیم. آنها مبلّغ جهاد یا جنگ نیستند. آنها فقط مبلغ خداوند و اسلامند. آنها میان روستاهای مختلف میچرخند. ۱۰-۱۵ نفرشان از روستای ما هستند. ۱۰-۱۵ نفر از روستای دیگر، و الی آخر. این افراد اعتکاف میکنند. آنها فقط کلام پروردگار را اشاعه میدهند.”
یک نشست القاعده؟
طبق گفتههای شاهدان عینی و به تأیید فیلم سال ۲۰۱۴، طبقهی همکف بهطور کامل رو به عموم باز بوده و هیچ دری به صحنها نداشته است. این مسئله مسجد را تبدیل به محلی بعید برای «نشست سرّی تروریستهای سرکردهی القاعده» میکند یعنی همان ادعای پنتاگون ، بهخصوص که براساس گفتهی شاهدان عینی، قریب به ۳۰۰ نمازگزار در محل حاضر بودهاند.
دیدهبان حقوق بشر نیز شواهدی در تأیید این ادعا نیافت که اعضای القاعده یا هیچ گروه مسلح دیگری، در مسجد نشست داشتهاند. همانطور که این سازمان اشاره میکند، مقامات آمریکا تاکنون هیچ اطلاعاتی در حمایت از این ادعای خود ارائه ندادهاند.
دیدهبان حقوق بشر درمورد احتمال حضور اعضای گروهی مسلح در مسجد، بر اهمیت درک ماهیت ساختمان مورد هدف قرار گرفته و الگوی زندگی اطراف ساختمان، بهعنوان عاملی حیاتی در ارزیابی امکان به خطر انداختن جان غیرنظامیان، تأکید میکند.
دیدهبان حقوق بشر در اینترنت نیز به جستجوی نام قربانیان پرداخت و پروفایلهای احتمالی فیسبوک مرتبط با آن نامها را از نظر گذراند. آنها هیچ نشانهای از تعلق داشتن قربانیان به گروهی مسلح نیافتند. کاربری همنام یکی از قربانیان، عکسی مربوط به جبهه النصره داشت، اما دیدهبان حقوق بشر نتوانست با اطمینان بگوید که این پروفایل واقعاً به یکی از کشتهشدگان تعلق دارد یا نه، چر ا که نام وی نامی رایج بود.
در بررسی Bellingcat از تمامی عکسها و فیلمهای حمله، نه هیچ نشانهای از افراد مسلح یا ادوات نظامی در مسجد یافتیم و نه هیچ نشانهای از حضور القاعده.
آسیبها و تلفات
حملهی هوایی در ساعت ۱۸:۵۵ بهوقت محلی رخ داد، یعنی فقط ۱۵ دقیقه پیش از شروع نماز عشای آن روز. دیدهبان حقوق بشر اظهار میکند از آنجا که «آنها میدانستند که آن مسجد دیگر در همان نزدیکی است»، پس زمان نماز عشا مطرح است. اطلاعات مربوط به زمانهای نماز بهسادگی در پایگاههای دادهی برخط یافت میشوند، و «قاعدتاً برای مقامات آمریکایی نیز محرز بودهاند.»
به گفتهی شاهدان عینی، حملهی هوایی، سمت شمالی ساختمان را درست در زمان برگزاری یک سمینار مذهبی در صحن زمستانی، هدف قرار داده است. سمت شمالی ساختمان بهعنوان بخش خدماتیِ ساختمان مسجد عمل میکرده است. به گفتهی یکی از شاهدان عینی در مصاحبه با معماری قانونی و دیدهبان حقوق بشر، افراد دیگر در حال جمع شدن در مسجد اصلی و آماده شدن برای نماز عشا بودهاند.
دو حفرهی بزرگ ایجاد شده در اثر انفجار، در بخش شمالی ساختمان توسط معماری قانونی شناسایی شدند. کارشناسان مهمات به این سازمان اعلام کردند که مشخصات این دو حفره، با دو بمب ۵۰۰ پوندی همخوانی دارد.
تصویر معماری از قرارگیری ۲ حفره بزرگ
معماری قانونی با استفاده از تصاویر موجود و منبع، دو حفرهی بزرگ در بخش شمالی ساختمان را شناسایی کرد، که طبق نظر کارشناسان مهمات با دو بمب ۵۰۰ پوندی همخوانی داشتند. تصاویر از معماری قانونی.
تصاویر معماری قانونی از ۲ حفره بزرگ
معماری قانونی با استفاده از تصاویر موجود و منبع، دو حفرهی بزرگ در بخش شمالی ساختمان را شناسایی کرد، که طبق نظر کارشناسان مهمات با دو بمب ۵۰۰ پوندی همخوانی داشتند. تصاویر از معماری قانونی.
بهگفتهی شاهدان عینی در مصاحبه با دیدهبان حقوق بشر و معماری قانونی، وقتی بمبها به بخش شمالی ساختمان اصابت کرده و موجب ویرانی کامل آن شدند، تعداد زیادی از مردم از ساختمان خارج شده و پا به فرار گذاشتند. وقتی که آنها به بیرون گریختند، هدف حملهی چند موشک کوچکتر قرار گرفتند.
ساختمان مورد حمله چند موشک قرار گرفته
یک مقام آمریکایی به خبرنگار واشنگتن پست گفت که در این حمله از موشکهای هلفایر استفاده شده است.
مقام آمریکایی: حمله به القاعدهی سوریه، شامل دو موشک ریپر میشد که تقریباً بهطور کامل از کلاهک هلفایر خود شلیک شدند و در ادامه بمب ۵۰۰ پوندی انداخته شد.
— Thomas Gibbons-Neff (@Tmgneff) March 17, 2017
محمد هلاک، مدیر دفاع مدنی سوریه در بخش روستایی غربی حلب، به معماری قانونی گفت که وی درحدود بیست تا سی جسد دیده است که میان ساختمان مسجد و خیابان پراکنده شده بودند. این گفتهی او توسط دیگر شاهدان عینی نیز تأیید شده است. آقای هلاک محل یافتن قربانیان در آوار را به معماری قانونی گفت، از جمله مکانی که از آن، بَدن محمد عرابی ۱۴ ساله را بیرون کشیده بودند، کسی که بعدها بر اثر شدت جراحات وارده فوت کرد. این عملیات نجات توسط آژانس تیکا فیلمبرداری شد.
محل یافتن قربانیان زیر آوار ساختمان
علامتهای روی سطح خیابان که ردپای موشک هلفایر را نشان میدهند، در اطلاعات چندرسانهای منبع باز نیز قابل مشاهدهاند، و در مدل سهبعدی معماری قانونی نیز تصویر شدهاند. معماری قانونی تأکید میکند که الگوی حمله، با الگوی متلاشیسازی متمایز آن و با شراپنل (گلولهی ضدّ نفر) یافته شده در آن حوالی، قابل شناسایی است.
تصویر ردپای موشک هلفایر را نشان میدهند
به گفتهی دفاع مدنی سوریه، درمجموع ۳۸ جسد از محل حادثه کشف شده که از این میان نام ۲۸ تن که بستگانشان آنها را شناسایی کرده بودند، توسط این سازمان منتشر شده است. دیدهبان حقوق بشر مینویسد که هویت ده جسد هنوز شناسایی نشده است.
خط زمانی اطلاعات منبع باز
این سیر زمانی اظهارات مربوط به حملات هوایی ایالات متحده (آمریکا) است که بخش شمالی صحن مسجدی نوساز در استان حلب در شمال سوریه را هدف قرار دادهاند. تمامی زمانهای مورد اشاره، به وقت محلی استان حلب (UTC+2) هستند.
مترجم: ر. سپهر
ما را در شبکههای اجتماعی دنبال کنید.
دیدگاه خود را ارسال کنید...